Dấu hiệu nhận biết và xử lý khi tôm/cá bị stress.

Tin tức

Dấu hiệu nhận biết và xử lý khi tôm/cá bị stress.

Ngày đăng : 01/04/2025 - 4:37 PM

Tôm và cá là những loài thủy sản dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường sống. Khi gặp điều kiện bất lợi, chúng có thể bị stress, dẫn đến giảm tăng trưởng, dễ mắc bệnh và ảnh hưởng đến năng suất nuôi trồng. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận biết dấu hiệu stress ở tôm/cá và hướng dẫn cách xử lý hiệu quả để bảo vệ đàn nuôi.

Mục Lục

Stress ở tôm/cá là gì?

Stress ở tôm/cá là phản ứng sinh lý khi chúng gặp phải yếu tố bất lợi từ môi trường như thay đổi đột ngột về nhiệt độ, oxy hòa tan, độ mặn, pH hoặc sự xuất hiện của mầm bệnh. Khi bị stress, hệ miễn dịch của tôm/cá suy giảm, khiến chúng dễ mắc bệnh và chậm phát triển.

Nguyên nhân gây stress ở tôm/cá

Có nhiều yếu tố gây stress cho tôm/cá, bao gồm:

Yếu tố môi trường

Nhiệt độ nước biến đổi đột ngột: Tôm/cá rất nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ. Sự dao động mạnh có thể khiến chúng bị sốc nhiệt, bỏ ăn, thậm chí chết.
Oxy hòa tan thấp: Khi mức oxy dưới 3 mg/L, tôm/cá có thể nổi đầu, bơi yếu hoặc tụ lại góc ao.
pH thay đổi đột ngột: Độ pH lý tưởng cho tôm/cá dao động từ 6.5 - 8.5. Nếu pH biến đổi nhanh, chúng sẽ bị sốc.
Độ mặn biến động: Với các loài tôm nuôi nước lợ như tôm thẻ chân trắng, độ mặn lý tưởng là 10-25‰. Khi độ mặn thay đổi đột ngột, tôm sẽ bị stress.
Nhiễm khí độc (NH₃, NO₂⁻, H₂S): Khí độc tích tụ trong ao do chất thải hữu cơ phân hủy sẽ gây stress, làm tôm/cá yếu đi và dễ mắc bệnh.

Mật độ nuôi quá dày

Khi mật độ quá cao, lượng oxy hòa tan giảm, chất thải tích tụ nhiều hơn, tạo môi trường bất lợi khiến tôm/cá bị stress.

Chế độ dinh dưỡng không hợp lý

Cung cấp thức ăn không đủ dinh dưỡng hoặc cho ăn quá nhiều khiến tôm/cá khó tiêu hóa, dễ mắc bệnh đường ruột, dẫn đến stress.

Sự xâm nhập của mầm bệnh

Vi khuẩn, virus và ký sinh trùng là nguyên nhân chính gây bệnh cho tôm/cá. Khi hệ miễn dịch suy yếu do stress, tôm/cá dễ bị nhiễm bệnh hơn.

Các tác nhân cơ học

Các hoạt động như thu hoạch, vận chuyển hoặc sử dụng hóa chất xử lý ao không đúng cách cũng gây stress cho tôm/cá.

Dấu hiệu nhận biết tôm/cá bị stress

Mỗi loài có biểu hiện stress khác nhau, nhưng dưới đây là các dấu hiệu chung mà người nuôi cần chú ý:

Dấu hiệu stress ở tôm

Bơi lội bất thường: Tôm bơi lờ đờ, tấp mé hoặc tụ góc ao.
Ăn kém hoặc bỏ ăn: Khi bị stress, tôm sẽ ăn ít hơn, thậm chí bỏ ăn hoàn toàn.
Vỏ mỏng, chậm lột xác: Stress kéo dài làm quá trình lột xác bị ảnh hưởng, tôm khó tăng trưởng.
Biến đổi màu sắc: Tôm có thể chuyển sang màu nhợt nhạt hoặc đỏ gạch do bị sốc môi trường.
Chân bơi, râu gãy rụng: Nếu quan sát thấy tôm có dấu hiệu này, rất có thể chúng đang bị stress nặng.

Dấu hiệu nhận biết sớm Tôm bị bệnh - VƯỜN SINH THÁI — **Dấu hiệu stress ở tôm**

Dấu hiệu stress ở cá

Nổi đầu, bơi không định hướng: Cá bị stress thường bơi lờ đờ, mất phương hướng, thậm chí lờ đờ trên mặt nước.
Bỏ ăn: Khi bị stress, cá sẽ giảm hoặc ngừng ăn.
Da đổi màu, xuất huyết: Cá có thể bị sậm màu hơn hoặc xuất huyết dưới da.
Tụ đàn bất thường: Khi thấy cá tụ thành nhóm và di chuyển chậm, có thể chúng đang gặp vấn đề về môi trường hoặc bệnh lý.
Mang cá nhợt nhạt hoặc xuất huyết: Đây là dấu hiệu điển hình khi cá bị stress do oxy hòa tan thấp hoặc nhiễm khí độc.

Nuôi cá lóc trong ao đất như thế nào để đạt năng suất cao? — **Dấu hiệu stress ở cá**

Cách xử lý khi tôm/cá bị stress

Điều chỉnh môi trường nước

Ổn định nhiệt độ: Hạn chế sự thay đổi nhiệt độ quá 2-3°C/ngày. Nếu nhiệt độ thay đổi mạnh, có thể che phủ ao hoặc sử dụng quạt nước để điều hòa.
Tăng cường oxy: Bật quạt nước, sục khí hoặc bổ sung oxy viên khi phát hiện tôm/cá có dấu hiệu thiếu oxy.
Điều chỉnh pH: Nếu pH quá thấp (<6.5), có thể dùng vôi nông nghiệp (CaCO₃) với liều lượng 10-20 kg/1.000m³. Nếu pH cao (>8.5), sử dụng giấm ăn hoặc mật rỉ đường để hạ pH từ từ.
Giảm khí độc: Bổ sung vi sinh xử lý đáy ao, thay nước một phần hoặc sử dụng Zeolite để hấp thụ khí độc.

Giảm mật độ nuôi

Nếu phát hiện dấu hiệu stress do mật độ quá dày, có thể giảm bớt mật độ bằng cách tách đàn hoặc cải thiện hệ thống quạt nước, sục khí.

Cải thiện dinh dưỡng

Cung cấp thức ăn chất lượng, giàu dinh dưỡng và bổ sung thêm vitamin C, men tiêu hóa để giúp tôm/cá tăng cường sức đề kháng.
Tránh thay đổi thức ăn đột ngột hoặc cho ăn quá mức.

Phòng và trị bệnh kịp thời

Khi phát hiện dấu hiệu bệnh lý do stress, cần nhanh chóng xác định nguyên nhân và có biện pháp xử lý phù hợp như dùng chế phẩm sinh học hoặc thuốc đặc trị theo hướng dẫn của chuyên gia.

Hạn chế tác động cơ học

Tránh kéo lưới, vận chuyển hoặc xử lý hóa chất vào ban ngày, đặc biệt là khi nhiệt độ cao.

Biện pháp phòng ngừa stress cho tôm/cá

Quản lý môi trường ao nuôi

Thường xuyên kiểm tra các chỉ tiêu nước như nhiệt độ, pH, oxy hòa tan, độ mặn để duy trì ở mức tối ưu.
Định kỳ sử dụng chế phẩm vi sinh để kiểm soát chất lượng nước, hạn chế khí độc.

Chăm sóc và dinh dưỡng hợp lý

Cung cấp thức ăn đúng liều lượng, đảm bảo đầy đủ chất dinh dưỡng.
Tăng cường bổ sung vitamin C, khoáng chất giúp tôm/cá chống chịu tốt hơn với môi trường bất lợi.

Chọn giống chất lượng

Lựa chọn tôm/cá giống khỏe mạnh, có nguồn gốc rõ ràng để hạn chế nguy cơ mắc bệnh từ khi thả nuôi.

Kết luận

Stress là một trong những nguyên nhân chính gây ảnh hưởng đến hiệu suất nuôi tôm/cá. Việc nhận biết sớm và xử lý kịp thời sẽ giúp giảm thiểu rủi ro, bảo vệ đàn nuôi và tối ưu hóa lợi nhuận. Người nuôi cần thường xuyên theo dõi môi trường, cung cấp dinh dưỡng hợp lý và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để đảm bảo sự phát triển bền vững cho mô hình nuôi trồng thủy sản.