Tăng cường quản lý hóa chất nguy hiểm Giải pháp toàn diện từ Cục Hóa chất Bộ Công Thương

Tin tức

Tăng cường quản lý hóa chất nguy hiểm Giải pháp toàn diện từ Cục Hóa chất Bộ Công Thương

Ngày đăng : 16/08/2024 - 9:28 AM

Trong bối cảnh ngày càng nhiều vụ việc thương tâm liên quan đến việc sử dụng sai mục đích các hóa chất nguy hiểm như Xyanua, việc tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh và sử dụng hóa chất đã trở thành một vấn đề cấp thiết. Cục Hóa chất thuộc Bộ Công Thương đã đề xuất một loạt các giải pháp toàn diện nhằm siết chặt quản lý, từ việc tăng cường chế tài xử phạt, bổ sung nhân sự cho công tác hậu kiểm, đến hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết tình hình hiện tại và các biện pháp đề xuất, dựa trên thông tin từ ông Phạm Huy Nam Sơn - Phó Cục trưởng Cục Hóa chất.

Mục Lục

Thực trạng quản lý hóa chất nguy hiểm tại Việt Nam

Khung pháp lý hiện hành

Hiện nay, mặc dù Xyanua không phải là hóa chất bị cấm tại Việt Nam, nhưng do tính chất nguy hiểm cao, việc quản lý hoạt động kinh doanh các hợp chất Xyanua trong lĩnh vực công nghiệp đã được quản lý rất chặt chẽ. Theo quy định, tổ chức và cá nhân chỉ được phép kinh doanh Xyanua khi có Giấy phép kinh doanh hóa chất hạn chế do Bộ Công Thương cấp. Ngoài ra, việc bán Xyanua chỉ được thực hiện cho các đối tượng đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn tình trạng vi phạm pháp luật và lạm dụng sai mục đích, dẫn đến xảy ra một số vụ việc nghiêm trọng. Điều này cho thấy cần có những biện pháp mạnh mẽ hơn trong việc quản lý và kiểm soát hóa chất nguy hiểm.

Hạn chế trong chế tài xử phạt

Một trong những hạn chế lớn trong công tác quản lý hóa chất nguy hiểm hiện nay là chế tài xử phạt vi phạm hành chính còn chưa đủ mạnh. Cụ thể, đối với hành vi sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế không có Giấy phép, mức phạt hiện tại chỉ từ 20 - 25 triệu đồng đối với cá nhân và 40 - 50 triệu đồng đối với tổ chức. Đối với hành vi bán hóa chất hạn chế cho các đối tượng không đáp ứng điều kiện, mức phạt còn thấp hơn, chỉ từ 5 - 15 triệu đồng đối với cá nhân và 10 - 30 triệu đồng đối với tổ chức.

Với mức phạt này, nhiều tổ chức và cá nhân vẫn sẵn sàng vi phạm pháp luật để trục lợi. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tăng mức phạt để tăng tính răn đe đối với các hành vi vi phạm.

Thách thức trong công tác hậu kiểm

Mặc dù công tác hậu kiểm, kiểm tra và giám sát đã được tăng cường trong thời gian qua, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Theo số liệu từ Cục Hóa chất, trong 6 tháng đầu năm 2024, đã có 11 đoàn kiểm tra được tổ chức, phát hiện và xử lý vi phạm đối với 7 công ty, với tổng số tiền phạt và thu hồi nộp vào ngân sách nhà nước là hơn 498 triệu đồng.

Trong năm 2023, con số này là 41 công ty được kiểm tra, phát hiện 65 hành vi vi phạm và xử phạt 32 công ty với tổng số tiền hơn 1,1 tỷ đồng. Tuy nhiên, so với quy mô của ngành công nghiệp hóa chất, những con số này vẫn còn khiêm tốn.

Những thách thức trong quản lý hóa chất nguy hiểm

Thiếu hụt nhân sự chuyên môn

Một trong những thách thức lớn nhất trong công tác quản lý hóa chất nguy hiểm là vấn đề nhân sự. Hiện tại, Cục Hóa chất chỉ được biên chế 30 nhân sự, trong khi đó, trên cả nước chỉ có khoảng 30 cán bộ quản lý hóa chất có trình độ đại học trở lên về chuyên ngành hóa chất tại các Sở Công Thương. Con số này quá ít ỏi so với nhu cầu quản lý hơn 7.000 doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất, kinh doanh hóa chất tại Việt Nam.

So sánh với các nước phát triển, chẳng hạn như Thụy Điển, nơi Cục Hóa chất có khoảng 300 nhân sự chỉ tập trung vào công tác hậu kiểm, ta thấy rõ sự chênh lệch về nguồn lực. Điều này đặt ra thách thức lớn trong việc đảm bảo hiệu quả công tác quản lý, đặc biệt khi xu hướng quản lý đang chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

Khó khăn trong việc kiểm soát hoạt động trực tuyến

Trong thời đại số hóa, việc kiểm soát hoạt động kinh doanh hóa chất nguy hiểm trên không gian mạng đang trở thành một thách thức mới. Các giao dịch mua bán trực tuyến và hình thức giao hàng qua các nền tảng thương mại điện tử đang tạo ra những kẽ hở mới trong quản lý. Hiện tại, các quy định pháp luật về quản lý hóa chất chưa theo kịp với sự phát triển của công nghệ và mô hình kinh doanh mới này.

Hạn chế trong việc quản lý sử dụng hóa chất

Một điểm yếu đáng chú ý trong hệ thống quản lý hiện tại là sự thiếu vắng các quy định cụ thể về quản lý việc sử dụng hóa chất. Trong khi các quy định về sản xuất và kinh doanh hóa chất đã được xây dựng khá chi tiết, thì các quy định về sử dụng hóa chất còn khá mờ nhạt. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều đơn vị sử dụng hóa chất không thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo theo quy định.

Giải pháp tăng cường quản lý từ Cục Hóa chất

Tăng cường chế tài xử phạt

Để giải quyết vấn đề về chế tài xử phạt yếu, Cục Hóa chất đề xuất tăng mức phạt đối với các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế. Việc tăng mức phạt này nhằm tạo ra tính răn đe mạnh mẽ hơn, buộc các tổ chức, cá nhân phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi có ý định vi phạm pháp luật vì lợi nhuận.

Cụ thể, Cục Hóa chất đề xuất tăng mức phạt đối với hành vi sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế không có Giấy phép lên gấp đôi hoặc gấp ba so với mức hiện tại. Đối với hành vi bán hóa chất hạn chế cho các đối tượng không đủ điều kiện, mức phạt cũng cần được tăng lên tương ứng.

Bổ sung nhân sự cho công tác hậu kiểm

Nhận thức rõ về sự thiếu hụt nhân sự trong công tác quản lý hóa chất, Cục Hóa chất đề xuất tăng cường đáng kể số lượng cán bộ chuyên trách về quản lý hóa chất, cả ở cấp trung ương và địa phương. Việc này không chỉ đơn thuần là tăng số lượng, mà còn cần chú trọng đến việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu.

Cục Hóa chất cũng đề xuất xây dựng một kế hoạch dài hạn để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực quản lý hóa chất. Điều này có thể bao gồm việc hợp tác với các trường đại học để đào tạo chuyên ngành quản lý hóa chất, cũng như tổ chức các khóa học ngắn hạn để cập nhật kiến thức cho cán bộ hiện có.

Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật

Một trong những giải pháp quan trọng được Cục Hóa chất đề xuất là việc hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để phù hợp với thực tế hoạt động hóa chất hiện nay. Điều này bao gồm việc bổ sung các quy định mới về quản lý hoạt động sử dụng hóa chất, vốn đang là một điểm yếu trong hệ thống quản lý hiện tại.

Cục Hóa chất đang tham mưu xây dựng Luật Hóa chất (sửa đổi), trong đó hướng đến quản lý hóa chất chặt chẽ, đồng bộ trong toàn bộ vòng đời của hóa chất. Đặc biệt, dự thảo luật mới sẽ bổ sung các quy định về kiểm soát hoạt động kinh doanh hóa chất nguy hiểm trên không gian mạng và kiểm soát hoạt động vận chuyển hóa chất thông qua hình thức giao hàng trực tuyến.

Tăng cường phối hợp liên ngành trong quản lý hóa chất

Xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả

Để tăng cường hiệu quả quản lý hóa chất nguy hiểm, Cục Hóa chất đề xuất xây dựng một cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý ở Trung ương và địa phương. Cơ chế này cần được thiết kế để đảm bảo sự chia sẻ thông tin nhanh chóng, kịp thời và chính xác giữa các bên liên quan.

Cụ thể, Cục Hóa chất đề xuất thành lập một đầu mối liên lạc tại mỗi tỉnh, thành phố để phối hợp trực tiếp với Cục trong các vấn đề liên quan đến quản lý hóa chất. Đồng thời, cần có các cuộc họp định kỳ giữa Cục Hóa chất và các Sở Công Thương để trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm và thống nhất các biện pháp quản lý.

Chia sẻ cơ sở dữ liệu hóa chất

Một trong những giải pháp quan trọng mà Cục Hóa chất đang triển khai là việc xây dựng và duy trì một hệ thống cơ sở dữ liệu sống về hóa chất. Hệ thống này không chỉ giúp Cục nắm bắt được tình hình sản xuất, kinh doanh và sử dụng hóa chất trên toàn quốc, mà còn là công cụ hữu ích cho các cơ quan quản lý địa phương.

Cục Hóa chất đề xuất phân quyền truy cập cho các cơ quan quản lý địa phương, giúp họ có thể nắm bắt thông tin kịp thời về các hoạt động hóa chất trong phạm vi quản lý của mình. Điều này sẽ giúp tăng cường khả năng giám sát và ứng phó nhanh chóng với các tình huống khẩn cấp liên quan đến hóa chất nguy hiểm.

Tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục

Cục Hóa chất cũng nhận thức được tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về quản lý hóa chất. Do đó, các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về an toàn hóa chất cần được thực hiện thường xuyên và liên tục.

Cụ thể, Cục đã đề xuất triển khai các chương trình truyền thông đa dạng nhằm nâng cao ý thức của người dân, doanh nghiệp về việc sử dụng hóa chất an toàn, tiết kiệm và hiệu quả. Các chương trình này có thể bao gồm hội thảo, hội nghị, phát hành tài liệu hướng dẫn, hoặc tổ chức các chiến dịch truyền thông trên mạng xã hội.

Đồng thời, Cục Hóa chất khuyến khích sự tham gia của các tổ chức xã hội, nghề nghiệp, và các đơn vị nghiên cứu khoa học vào công tác tuyên truyền. Sự hợp tác này không chỉ giúp lan tỏa thông tin mà còn tạo ra một mạng lưới bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng trước những rủi ro từ hóa chất.

Kết luận

Trong bối cảnh sử dụng hóa chất ngày càng gia tăng cùng với sự phát triển của nền kinh tế, việc quản lý hóa chất một cách chặt chẽ và hiệu quả là vô cùng cần thiết. Các giải pháp mà Cục Hóa chất đưa ra nhằm tăng cường công tác quản lý sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe con người và môi trường. Việc thực hiện những giải pháp này cần sự đồng lòng và nỗ lực từ tất cả các cơ quan chức năng cũng như sự tham gia tích cực từ cộng đồng, đảm bảo một tương lai an toàn hơn cho mọi người.